“Deze 3e herziene druk vroeg om wat kleine aanpassingen. Enkele, omdat websites en bedrijven veranderen, komen en gaan en andere vanwege ontwikkelingen in houding en beleid t.a.v. bepaalde chemische stoffen in wilde planten.
Met name de verschillende pyrrolizidine alkaloïden (PA’s) die in tal van planten voorkomen vragen om een kritische benadering. Het hangt van de soort PA’s af of en in welke mate zij bij kunnen dragen aan leverbeschadigingen en het risico op tumorvorming. Daarnaast hangt het van de duur en frequentie van inname af en van de vraag of er een acuut risico is of dat het om een accumulerende giftige grens gaat. Er is veel controverse over dit onderwerp, en dat komt mede omdat onderzoek zich vaak beperkt tot geïsoleerde PA’s in hoge doseringen in vitro en in vivo onderzoek bij dieren. Dat is niet één op één te vertalen in mogelijke risico’s van inname door mensen van planten als voedsel of als medicijn.
Er wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar het risico van te hoge innames van de diverse PA’s, vooral uit honing en kruidenthee. Er wordt dan gekeken naar de verschillende soorten PA’s, en of het om verzadigde of onverzadigde verbindingen gaat. In dit boek gaat het vooral om smeerwortel en klein hoefblad. De PA’s in smeerwortel worden door verschillende bronnen als toxischer beschouwd dan klein hoefblad, en er wordt vaak afgeraden om smeerwortel inwendig (en soms zelfs uitwendig) te gebruiken. Dat is de reden dat smeerwortel bij de 2e herziene druk als voedselplant uit het boek is verwijderd. Bij klein hoefblad ligt dat iets anders. Hiervan bevatten de bloemen overigens meer PA’s dan de bladeren. Klein hoefblad wordt nog wel om therapeutische redenen gebruikt, bijvoorbeeld in de vorm van thee. Wel wordt dan geadviseerd dit met mate en niet langer dan een beperkt aantal weken achter elkaar te gebruiken (4-6 weken per jaar). De meningen over het risico van in dit geval klein hoefblad, verschillen nogal, temeer omdat uit onderzoek blijkt dat het nogal eens bleek te gaan om groot hoefblad in bijvoorbeeld kruidenthee, terwijl men dacht klein hoefblad te hebben geplukt. Groot hoefblad bevat meer schadelijke PA’s. Een mooi voorbeeld van hoe makkelijk men zich kan vergissen tijdens het oogsten! Voor alle zekerheid houd ik me aan het advies om de plant zeker niet te eten tijdens zwangerschap en het geven van borstvoeding, en ook zeker niet in het geval van (een voorgeschiedenis van) leverklachten. In alle andere gevallen zou ik het zeer sporadisch en in kleine hoeveelheden gebruiken, of, mocht je helemaal geen risico willen lopen, ook van deze plant afzien. Ik heb besloten de recepten met klein hoefblad erin toch in dit boek te laten staan, maar dan wel met dit uitdrukkelijke advies erbij vermeld.”
Naar Eten en Drinken met Wilde Planten. Gids voor het herkennen, oogsten en bereiden van wilde planten, het hele jaar door. 3e herziene druk augustus 2021, Uitgeverij Florae.